همانطور که «مراتب انتظار»، از این جهت، متفاوت است، «از جهت محبت» نسبت به کسی که در انتظارش هستی نیز مراتبش، متفاوت میشود. پس هر چه محبت، شدیدتر و دوستی بیشتر باشد، مهیا شدن برای محبوب، زیادتر میشود . (1)
انتظار، آماده باش و تحصیل آمادگیهای لازم است برای آنچه که مورد نظر است، انتظار، آماده باشی در سایه صبر و مقاومت است. امام صادق علیه السلام فرموده است:
من دین الائمة انتظار الفرج بالصبر (2)؛ یکی از نشانههای دین امامان، انتظار فرجی است که به صبر حاصل آید.
در زمان غیبت، دشمنان، تمامی نقشهها و طراریهای شیطانی خود را به میدان میآورند تا رهزنی کنند و ایمان پیروان آن عزیز را نشانه روند. تنها کسانی میتوانند به دام آنان گرفتار نیایند که در سه حیطه «شناخت»، «عاطفه» و «رفتار»، آماده باشند؛ زیرا، اینها، سه حوزهی وجودی انسان را در بینش، و گرایش و عمل، شکل میدهند .
عن الرضا، عن آبائه علیهم السلام قال: قال رسول الله صلی الله علیه و آله:
«افضل اعمال امتی انتظار فرج الله عزوجل» (3) و «افضل اعمال امتی انتظار الفرج من الله عزوجل» (4)؛ امام رضا علیه السلام از رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقل میفرمایند که برترین اعمال امت من، انتظار فرج از ناحیه خداوند عزوجل است .
«انه سال عنه رجل: ای الاعمال احب الی الله عزوجل . قال: انتظار الفرج .» (5(
مردی از امیرالمؤمنین علی علیه السلام پرسید: «کدامین اعمال، نزد خداوند عزوجل، محبوبتر است؟ حضرت فرمودند: «انتظار فرج.»
«قال امیر المؤمنین علیه السلام: انتظروا الفرج ولا تیاسوا من روح الله؛ فان احب الاعمال الی الله عزوجل انتظار الفرج»(6)؛ در همین باره، حضرت علی علیه السلام فرمودهاند: خود را آماده فرج سازید و منتظر فرج باشید و در این مسیر از خدا، ناامید و مایوس نگردید؛ زیرا که محبوبترین «اعمال» نزد خداوند عزوجل، انتظار فرج و کسب آمادگی برای فرج و حکومت مهدی علیه السلام است.»
در این حدیث، حضرت، از یاس و ناامیدی، پرهیز میدهند تا طولانی بودن غیبت و مشکلات آن دوران، توان را از منتظران نرباید و آنان را در صف منتظران پابرجا بدارد.
حضرت علی علیه السلام فرمودهاند: خود را آماده فرج سازید و منتظر فرج باشید و در این مسیر از خدا، ناامید و مایوس نگردید؛ زیرا که محبوبترین «اعمال» نزد خداوند عزوجل، انتظار فرج و کسب آمادگی برای فرج و حکومت مهدی علیه السلام است.»
با توجه به این روایات، معلوم میشود که انتظار، تنها، یک «حالت روحی» نیست، بلکه احوال روحی جریان یافته و شکل گرفتهای است که به اقدام و عمل میانجامد. از همین رو است که «افضل الاعمال» و «احب الاعمال» فرمودهاند و آن، در سایه صبر و استقامت باید باشد و به دور از هرگونه یاس و ناامیدی .
آری، اینگونه انتظار و آمادگی را در دوران غیبت، مشق یاوران مهدی دانستهاند و آن را نصیب مهدییاوران، شمردهاند. پیامبر اکرم به حضرت علی (علیهماالسلام) میفرماید:
یا علی: آگاه باش که بالاترین مردم، به لحاظ یقین؛ گروهی هستند که در آخر الزمان خواهند بود و با توجه به این که پیامبر را درک نکردهاند و با او نبودهاند و حجت و امام هم، از آنان غایب بوده است، در عین حال، از روی نوشته بر کاغذ سفید ایمان آوردهاند. (7(
در حدیث دیگر میفرمایند:
«افضل العبادة انتظار الفرج» (8)؛ برترین عبادت، انتظار فرج است. امیرالمؤمنین علی علیه السلام میفرمایند: «افضل عبادة المؤمن انتظار فرج الله.» (9(
اینسان است که مهدییاوران عصر غیبت، در شب دیجور و سختیها، ایمان گرانسنگ خویش را پایهگذاری میکنند و ثابت قدم میمانند و از برترین اعمال، با وجود سختتر بودنش، بهره مییابند؛ زیرا، «افضل الاعمال احمزها» (10)؛ برترین اعمال، سختترین آنها است.
همانطور که «مراتب انتظار» متفاوت است، «از جهت محبت» نسبت به کسی که در انتظارش هستی نیز مراتبش، متفاوت میشود. پس هر چه محبت، شدیدتر و دوستی بیشتر باشد، مهیا شدن برای محبوب، زیادتر میشود .
در زمان غیبت، دشمنان، تمامی نقشهها و طراریهای شیطانی خود را به میدان میآورند تا رهزنی کنند و ایمان پیروان آن عزیز را نشانه روند. تنها کسانی میتوانند به دام آنان گرفتار نیایند که در سه حیطه «شناخت»، «عاطفه» و «رفتار»، آماده باشند؛ زیرا، اینها، سه حوزهی وجودی انسان را در بینش، و گرایش و عمل، شکل میدهند .
امام صادق علیه السلام در ذیل آیه شریفه صد و پنجاه و هشتم سوره مبارکه انعام «آیات پروردگارت ظاهر گردد، برای کسی که از پیش ایمان نیاورده باشد، یا با ایمانش، خیری حاصل نکرده باشد، ایمان آوردنش سودی ندارد» فرمود: «منظور از آن روز، هنگام خروج قائم منتظر از ما خاندان است.» (11(
از اینگونه روایات به دست میآید که وظایف دوران غیبت، باید با ایمان و عمل خیر، رقم بخورد و در غیر این صورت، هیچ فایدهای نخواهد داشت .
در دوران غیبت، «ایمان و عمل» به کار آید و آمادگی میآفریند و منتظران را در حال آماده باش نگه میدارد. اگر این آمادگیها، در سه محور شناخت و عاطفه و رفتار نباشد، در وقت خروج و قیام حضرت، نه تنها سودی به همراه نخواهد داشت، بلکه از بعض روایات چنین به دست میآید که چه بسا اینگونه افراد، پس از ظهور، در گروه مخالفان و دشمنان قرار گیرند و عدهای که شبیه به خورشیدپرستان و ماهپرستان بودهاند، از پیروان آن نازنین باشند. (12(
پینوشتها:
1- مکیال المکارم، ج 2، ص 235 و 236 .
2- بحار الانوار، ج 52، ص 122، ح 1 .
3- بحارالانوار، ج 52، ص 122، ح 1 .
4- همان، ص 128، ح 21 .
5- همان، ص 122، ح 3 .
6- همان، ص 123، ح 7 .